Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Lĩnh Nam Bản Thảo Tân Biên – TIỀN HỒ

13/08/2025

TIỀN HỒ – 前 胡

Nguyên văn và phiên dịch:

前胡號曰𣑶指天 Tiền hồ hiệu viết rễ Chỉ thiên [1]

氣味微寒又苦然  Khí vị vi hàn hựu khổ nhiên

痞悶傷寒幷寔热   Bĩ muộn thương hàn tịnh thực nhiệt

風寒寔嗽服安痊  Phong hàn thực thấu phục an thuyên

TIỀN HỒ là rễ cây Chỉ thiên

Khí vị hơi lạnh, đắng hiển nhiên

Bĩ muộn, thương hàn cùng thực nhiệt

Phong hàn, ho cảm chữa đều yên

(Một tên nữa là Thiếp địa phi 帖地飛, tục gọi là cây Lưỡi chó.)

Tân biên:

Tiền hồ (nam) còn có tên Cỏ lưỡi mèo, Khổ địa đảm, Chỉ thiên hay Cúc chỉ thiên – Elephantopus scaber, thuộc họ Cúc – Asteraceae. Loài này phân bố khắp nước ta từ Bắc vào Nam.

Bài thuốc:

1. Chữa cảm sốt, ho, sưng họng, đau mắt đỏ, viêm thận phù thũng, dùng 40g sắc uống hay phối hợp các vị thuốc khác (Cây Thuốc Việt Nam).
2. Chữa môi lở sưng đau, hái lá rửa sạch cho vào tí muối, giã nhuyễn vắt nước bôi hay đắp (Bách Gia Trân Tàng).
3. Chữa đái buốt, đái ra máu, đái đục, đái có chất nhầy, đái ra sỏi, dùng rễ Chỉ thiên, rễ Mò đỏ, rễ Bấn trắng, rễ Cỏ tranh, Cỏ bấc, thịt Ốc nhồi mỗi thứ một nắm, sắc uống (Nam Dược Thần Hiệu).

Chú thích:

[1] Câu này bản khắc LNBT có 8 chữ: ”Tiền hồ hiệu viết rễ cây Chỉ thiên” . Chúng tôi theo bản NDTH không có chữ “cây”,  và như vậy mới đúng với thể  thơ thất ngôn 7 chữ.