HOẮC HƯƠNG

30/08/2025

LĨNH NAM BẢN THẢO TÂN BIÊN

HOẮC HƯƠNG – 藿香

Nguyên văn:

藿香通號核藿香 Hoắc hương thông hiệu cây Hoắc hương

辛苦微温性甚良 Tân khổ vi ôn (1) tính thậm lương

反正除邪開胃氣 Phản chính (2) trừ tà khai vị khí

嘔翻藿乱是神方 Ẩu phiên hoắc loạn thị thần phương

(Thân và lá đều phơi khô để dùng.)

Chú thích:

(1) LNBT khắc “vi hàn 微寒”, nhưng NDTH 2 bản đều khắc “vi ôn 微温”. Chúng tôi chỉnh theo NDTH. Bài thơ về Hoắc hương trong LNBT quyển hạ cũng viết “Hoắc hương chi tính thị tân ôn/ Phát tán phong hàn hoắc loạn môn”.

(2) 反正: Trở về đường ngay, từ bên tà về với bên chánh.

Phiên dịch:

HOẮC HƯƠNG thường gọi cây Hoắc hương

Cay đắng , hơi ôn, tính lành thường

Giúp chính trừ tà, khai vị khí

Phiên vị, hoắc loạn thật thần phương.

Tân biên:

Hoắc hương – Pogostemon cablin, thuộc họ Hoa môi – Lamiaceae. Thường được trồng lấy cành lá làm thuốc. Đây là loài cây thuốc vùng Lĩnh Nam, được ghi nhận lần đầu trong “Danh Y Biệt Lục – 名医别录” với tính vị ghi rõ là “vị tân tính vi ôn – 味辛；性微温”.

Bài thuốc:

Ho: Hoắc hương phối cùng Lá chanh, Gừng tươi, Chua me đất, Cam thảo đất, mỗi thứ 12g, sắc uống.
Cảm cúm , nhức đầu, mệt mỏi: Hoắc hương 12g sắc uống. có thể phối hợp thêmKinh giới, Tía tô, Ngải cứu, Hương nhu mỗi thứ 8g.
Cảm mạo, ăn không tiêu, đau bụng: Hoắc hương 12g, Thương truật 10g, Bán hạ 6g, Trần bì 6g, , Hậu phác 6g ,Cam thảo 6g. Sắc thang hoặc tán bột uống.