Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Tổng mục bộ sách ĐÔNG Y BẢO GIÁM

07/11/2023

PHAN CÔNG TUẤN giới thiệu

Như tin đã đưa, năm 2009 bộ sách Đông Y Bảo Giám đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu Thế giới, và Hàn Quốc đã tổ chức kỷ niệm 400 năm ra đời tác phẩm y học bất hủ Đông Y Bảo Giám trong 5 năm từ 2009 – 2013. Bộ sách được xem là bách khoa toàn thư Đông y, được Ngự y Triều Tiên là Hứa Tuấn (1539-1615) bắt đầu biên soạn theo sắc chỉ của nhà vua  xứ Cao Ly vào năm 1596, hoàn thành năm 1610, được Viện Nội y Triều Tiên  khắc in lần đầu vào năm 1613. Theo yêu cầu của một số bạn đọc, chúng tôi xin giới thiệu sơ lược tổng mục lục của bộ sách này trên Tạp chí Cây Thuốc Quý, trước khi trích đăng bản dịch một số phần trong nội dung sách.

Toàn tập sách gồm 25 quyển, trong đó 2 quyển đầu là mục lục chi tiết (bản thân người viết bài này chưa từng thấy có bộ sách nào có mục lục chi tiết như bộ sách này!), còn lại 23 quyển bao gồm 5 phần đại cương của bộ sách, đó là:

Phần 1: NỘI CẢNH có 4 thiên (4 quyển), mỗi thiên gồm nhiều mục như sau:

1.Nội cảnh thiên 1: Thân hình (phụ lục Tu dưỡng và Dưỡng lão) – Tinh -Khí – Thần.

2.Nội cảnh thiên 2: Huyết – Mộng – Thanh âm- Ngôn ngữ- Tân dịch – Đàm ẩm.

3.Nội cảnh thiên 3: Ngũ tạng lục phủ – Can tạng – Tâm tạng – Tỳ tạng – Phế tạng – Thận tạng – Đởm phủ – Vị phủ – Tiểu trường phủ – Đại trường phủ – Bàng quang phủ – Tam tiêu phủ – Bào (nữ tử bào) – Trùng .

4.Nội cảnh thiên 4: Tiểu tiện – Đại tiện.

Phần 2: NGOẠI HÌNH có 4 thiên (4 quyển):

1.Ngoại hình thiên 1: Đầu – Diện (mặt) – Nhãn (mắt).

2.Ngoại hình thiên 2: Nhĩ (tai)  – Tỵ (mũi) – Khẩu thiệt (miệng lưỡi)- Nha xỉ (răng)- Yết hầu – Cảnh hạng (cổ) – Bối (lưng).

3.Ngoại hình thiên 3: Hung (ngực) – Nhủ (vú) – Phúc (bụng) – Tề (rốn) – Yêu (thắt lưng) – Hiếp (sườn) – Bì (da) – Nhục (cơ) – Mạch – Cân (gân) – Cốt (xương).

4.Ngoại hình thiên 4: Thủ (tay) – Túc (chân) – Mao phát (lông tóc) – Tiền âm – Hậu âm.

Phần 3: TẠP BỆNH có 11 thiên (11 quyển):

1.Tạp bệnh thiên 1: Thiên địa vận khí – Thẩm bệnh – Biện chứng – Chẩn mạch – Dụng dược – Thổ (gây nôn)- Hãn (làm ra mồ hôi) – Hạ (xổ).

2.Tạp bệnh thiên 2: Phong – Hàn (thượng).

3.Tạp bệnh thiên 3: Hàn (hạ) – Thử – Thấp – Táo – Hỏa.

4.Tạp bệnh thiên 4: Nội thương – Hư lao.

5.Tạp bệnh thiên 5: Hoắc loạn – Thổ tả – Khái thấu.

6.Tạp bệnh thiên 6: Tích tụ – Phù thũng – Trướng mãn – Tiêu khát – Hoàng đản.

7.Tạp bệnh thiên 7: Khái ngược (sốt rét) – Ôn dịch – Tà túy – Ung thư (thượng).

8.Tạp bệnh thiên 8: Ung thư (hạ) – Chư sang.

9.Tạp bệnh thiên 9: Chư thương – Giải độc – Cứu cấp – Quái tật – Tạp phương.

10.Tạp bệnh thiên 10: Phụ nhân.

11.Tạp bệnh thiên 12: Tiểu nhi.

Phần 4: THANG DỊCH có 3 thiên (3 quyển):

1.Thang dịch thiên 1: Thang dịch tự lệ – Thủy bộ – Thổ bộ – Cốc bộ – Nhân bộ – Cầm bộ – Thú bộ.

2.Thang dịch thiên 2: Ngư bộ – Trùng bộ – Quả bộ – Thái bộ – Thảo bộ (thượng) .

3.Thang dịch thiên 3: Thảo bộ (hạ) – Mộc bộ – Ngọc bộ – Thạch bộ – Kim bộ.

Phần 5: CHÂM CỨU có 1 thiên (1 quyển).

Để bạn đọc dễ hình dung về nội dung sách, xin trích đoạn nhận xét của Hoa Đình Mẫn Thúy Tường trong bài tựa sách ĐYBG soạn vào tháng Giêng năm Quang Tự thứ 16 (1890) : “Sách này lấy Nội cảnh, Ngoại hình, Tạp bệnh, Thang dịch, Châm cứu làm 5 phần đại cương; mỗi phần chia loại kê ra nhiều mục, dưới mục lại tách ra làm nhiều điều mục nhỏ rất phong phú. Mỗi khi nêu ra một loại, tất khảo từ nguyên thủy rồi cứu đến tột cùng, biện chứng rõ phép chẩn mạch rồi sau đó kê ra la liệt các phương thuốc rất đầy đủ, rất rõ ràng, thật lớp lang, thật tỉ mỉ. Các trích dẫn sách theo một lề lối chính đáng, các cước chú ghi rõ nguồn gốc xuất xứ chứ không ức đoán. Thật là một cuốn sách trưng tập thực chứng rất đáng tin cậy trong y học”.

Xin nhắc lại đây nhận định của chúng tôi trong bài viết “Thần y Hur Jun và bộ sách Đông Y Bảo Giám” từ năm 2005 (4 năm trước khi UNESCO chính thức công nhậ bộ sách này là Di sản tư liệu Thế giới):  ĐYBG là bộ bách khoa toàn thư về Đông y được biên soạn rất khoa học, một đặc điểm hiếm thấy trong các cổ thư cùng thời, kể cả sau đó một vài thế kỷ. Công trình biên khảo này chủ yếu dựa vào nguồn tài liệu sách y học Trung Quốc, tinh tuyển hệ thống hoá toàn bộ nguồn tri thức y học cổ truyền của tiền nhân và  đương thời. Bộ sách có thể xem là cẩm nang hướng dẫn thực hành điều trị đông y, có chú trọng đặc biệt đến công tác dưỡng sinh phòng bệnh. Sau phần thể lệ biên tập có bảng danh mục sách dẫn gồm 86 bộ có ghi rõ tác giả và niên đại tác phẩm. Như chúng ta biết, người phương Đông thường có quan niệm “ở đời muôn sự của chung”, quyền tác giả bị xem nhẹ hay ít được tôn trọng, có sách không đề tên tác giả, người biên soạn sách nhiều khi chép lại của nhau mà không cần  ghi chú rõ, xem  việc chép lại là hiển nhiên thừa nhận và tôn vinh tri thức của tiền nhân. Nhưng với tác giả của ĐYBG là một ngoại lệ, khi trích dẫn lại từng câu đều có cước chú xuất xứ rõ ràng, việc này được thực hiện nhất quán trong toàn bộ công trình biên khảo. Đây là điều tôi tâm đắc nhất, bởi cách làm đó giúp ích rất nhiều cho tôi học tập tra cứu.

Có lẽ vì vậy mà bộ sách ĐYBG đã được lưu truyền rộng rãi trong bốn thế kỷ qua không chỉ ở Triều Tiên mà còn cả ở Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam, vốn là các nước đồng văn, dùng chung chữ Hán cả hàng ngàn năm.

Xin được nói thêm, bộ sách ĐYBG từ năm 2013 đã chính thức có bản dịch tiếng Anh gồm 9 tập trên 4000 trang để phục vụ đông đảo bạn đọc và người học Đông y trên toàn thế giới. Các bạn trẻ có nhu cầu nghiên có thể tìm đọc hoặc liên hệ với chúng tôi dưới phần bình luận bài này sẽ được cung cấp bản PDF của bộ sách qua email.

P.C.T