TÍCH TUYẾT THẢO - RAU MÁ - Lương y Phan Công Tuấn

TÍCH TUYẾT THẢO – RAU MÁ

07/09/2025

LĨNH NAM BẢN THẢO TÂN BIÊN

TÍCH TUYẾT THẢO – RAU MÁ

Nguyên văn và phiên dịch:

積雪俗名蒌𦟐户 Tích tuyết tục danh rau má họ

其性寒良其味苦 Kỳ tính hàn lương kỳ vị khổ

癰疽瘡漏婦心疼 Ung thư sang lậu phụ tâm đông

暴热風丹投立愈 Bạo nhiệt phong đơn đầu lập dũ

Tích tuyết thường gọi Rau má họ

Vị đắng tính lạnh hay chữa lành

Mụt nhọt lở ngứa phong nhiệt bạo

Đàn bà đau ngực cũng hết nhanh

(Tích tuyết thảo còn có tên là Liên tiền thảo)

Tân biên:

Sách Lĩnh Nam Bản Thảo không có ghi nhận Tích tuyết thảo (Rau má), nhưng trong 3 bản khắc Nam Dược Thần Hiệu chúng tôi có đều khắc ghi thống nhất nội dung như trên, nên chúng tôi bổ sung vào đây.

Sách Chỉ Nam Ngọc Âm Giải Nghĩa là từ điển song ngữ Hán Việt cổ nhất hiện còn của nước ta cũng có viết: Má họ hiệu óc Liên tiền (𦟐户號沃連錢).

Theo cụ Phó Đức Thành trong sách Việt Nam Dược Học, tập 1, NXB Mai Lĩnh, 1942, tr. 60- 61 thì Rau má nguyên tên ở sách thuốc Tàu gọi là Xuyên tường thảo, chỉ nghĩa là bất cứ tường dầy thế nào hẽ có chỗ hở là nó mọc xuyên qua được. Rau má có 3 thứ: Một thứ lá to làm rau ăn hay xay nấu nước uống cho mát; một thứ lá nhỏ, sắc tím, dây dài đỏ, gọi là Rau má họ; còn một thứ lá nhỏ, sắc xanh, tục gọi là Rau má thia (thiêng). Hai thứ sau dùng làm thuốc.

Tích tuyết thảo hay Liên tiền thảo chính là Rau má họ hay Rau má – Centella asiatica, thuộc họ Hoa tán – Apiaceae.

Bài thuốc:

Trẻ em cam nhiệt, đơn độc sưng tấy, mụt nhọt lở ngứa: Rau má 1 nắm rửa sạch giã nhỏ, chế nước sôi nguội vào vắt lấy nước cốt hòa thêm đường vào uống, hoặc sắc uống.
Cảm sốt, khát nước, nhức đầu, đái đỏ: Rau má, Rau sam, Sắn dây mỗi vị 30g, sắc uống.
Chữa đàn bà đau bụng kinh, đau ngực, đau lưng: Ra má lúc ra hoa, phơi sấy tán nhỏ, ngày uống 1 lần, hòa 2 thìa cà phê (4-6g) với chút rượu uống vào buổi sáng.