THANH SƯƠNG TỬ - KÊ QUAN HOA - Lương y Phan Công Tuấn

THANH SƯƠNG TỬ – KÊ QUAN HOA

13/09/2025

LĨNH NAM BẢN THẢO TÂN BIÊN

THANH SƯƠNG TỬ & KÊ QUAN HOA

THANH SƯƠNG TỬ – 青箱子

青箱子號紇𡓋牻 Thanh sương tử hiệu hạt Đuôi mang

味苦微寒性大良 Vị khổ vi hàn tính đại lương

清热補中安五臟 Thanh nhiệt bổ trung an ngũ tạng

青肓痹湿及諸瘡 Thanh manh (1) tê thấp cập chư sang

THANH SƯƠNG TỬ gọi hột Đuôi mang

Rất lành, vị đắng, khí hơi hàn

Thanh nhiệt, bổ trung, yên ngũ tạng

Quáng gà, tê thấp, chữa nhọt sang

[1] Thanh manh 青肓: Chứng thanh manh là chứng bệnh quáng gà (hay còn gọi là chứng mù đêm). Quáng gà là tình trạng suy giảm thị lực, thu hẹp tầm nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu, khiến người bệnh gặp khó khăn khi nhìn vào ban đêm hoặc trong bóng tối.

KÊ QUAN HOA – 鷄冠花

鷄冠花號花𣭰猗 Kê quan hoa hiệu hoa Mào gà

氣味甘良性稳和 Khí vị cam lương tính ổn hòa

正治膓風兼痔漏 Chính trị trường phong kiêm trĩ lậu

血崩雜痢直堪加 Huyết băng tạp lỵ trực kham gia

KÊ QUAN HOA là hoa Mào gà

Khí vị ngọt lành, tính ổn hòa

Chữa chứng tràng phong và trĩ lậu

Huyết băng, kiết lỵ phải nên gia.

Tân biên:

Thanh sương tử (còn gọi Thanh tương tử, dùng hạt), Kê quan hoa (dùng hoa và cành lá) hai vị thuốc có nguồn gốc cùng một loài, tên cũ là Đuôi mang, Mào gà đuôi nheo hay Mào gà đuôi chồn, tên phổ biến hiện nay là Mào gà trắng – Celosia argentea, thuộc họ Rau dền – Amaranthaceae.

[Có tài liệu cho rằng Kê quan hay Kê quan hoa là loài Mào gà đỏ – Celosia cristata, tuy nhiên theo tài liệu mới đó là đồng danh của một thứ dưới loài của Celosia argentea, cụ thể là Celosia argentea var. cristata ].

Đơn thuốc:

Viêm kết mạc cấp tính, đau mắt: hạt Mào gà trắng, Hoàng cầm, Long đởm, mỗi vị 9g, Cúc hoa trắng 12g, Thục địa 15g, sắc nước uống.
Lỡ ngứa hoặc Trĩ chảy máu: Lá Mào gà tươi nấu nước rửa ngâm hoặc giã nhuyễn đắp chỗ đau.

Lưu ý: Người can thận hư, bệnh Basedow, tăng nhãn áp, giãn đồng tử không nên dùng hạt Mào gà .