Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Tế âm thông huyền phú (kỳ 3)

03/07/2025

濟 陰通玄 賦

TẾ ÂM THÔNG HUYỀN PHÚ

(kỳ 3)

Nguyên văn và phiên âm:

(V)

懷 胎 之 後 禁 忌 不 可 少 犯

Hoài thai chi hậu cấm kỵ bất khả thiểu phạm

臨 產 之 前 戒 慎 乃 爲 要 約

Lâm sản chi tiền giới thận nãi vi yếu ước

預 備 藥 物 審 擇 穩 婆

Dự bị dược vật thẩm trạch ổn bà

禁 譁 去 疑 兮 恐 產 母 之 心 動

Cấm hoa khứ nghi hề khủng sản mẫu chi tâm động

居 安 守 靜 兮 令 產 母 之 氣 和

Cư an thủ tĩnh hề lệnh sản mẫu chi khí hoà

兒 身 未 轉 兮 坐 草 不 宜 太 早

Nhi thân vị chuyển hề toạ thảo bất nghi thái tảo

胎 漿 既 破 兮 使 力 未 可 太 過

Thai tương ký phá hề sử lực vị khả thái quá

或 逆 或 橫 兮 在 穩 婆 之 妙 手

Hoặc nghịch hoặc hoành hề tại ổn bà chi diệu thủ

若 遲 若 留 兮 係 催 生 之 聖 藥 .

Nhược trì nhược lưu hề hệ thôi sinh chi thánh dược.

(VI)

醫 藥 之 係 匪 輕´

Y dược chi hệ phỉ khinh

母 子 之 命 所 託

Mẫu tử chi mệnh sở thác

差 之 毫 釐 甚 於 水 火

Sai chi hào ly thậm ư thuỷ hoả

胎 衣 未 下 兮 取 之 有 道

Thai y vị hạ hề thủ chi hữu đạo

恶 露 未 下 兮 去 之 勿 過

Ác lộ vị hạ hề khứ chi vật quá

血 迷 血 暈 兮 生 死 存 乎 呼 吸

Huyết mê huyết vựng hề sinh tử tồn hồ hô hấp

血 脹 血 痛 兮 攻 擊 戒 乎 揮 霍

Huyết trướng huyết thống hề công kích giới hồ huy hoắc

但 以 補 虚 為 主

Đ?n dĩ bổ hư vi chủ

莫 因 他 病 而 訛

Mạc nhân tha bệnh nhi ngoa

藥 善 甘 温 兮 切 忌 苦 寒

Dược thiện cam ôn hề thiết kỵ khổ hàn

脈 宜 和 緩 兮 最 嫌 洪 數

Mạch nghi hoà hoãn hề tối hiềm hồng sác

(VII)

惡 阻 各 歸 於 臟 腑

Ác trở các quy ư tạng phủ

諸 病 似 乎 障 魔

Chư bệnh tự hồ chướng ma

頭 旋 而 嘗 見 黑 花 兮 乙 木 之 病

Đầu toàn nhi thường kiến hắc hoa hề ất mộc chi bệnh

聲 啞 而 乍 見 鬼 神 兮 丁 火 之 疴

Thanh á nhi sạ kiến quỷ thần hề đinh hoả chi a

臍 下 痛 而 或 淋 或 秘 兮 溝 凟 塞 於 汚 淤

Tề hạ thống nhi hoặc lâm hoặc bí hề câu độc tắc ư ô ứ

腹 中 痛 而 或 脹 或 腫 兮 倉 廪 積 於 陳 莝

Phúc trung thống nhi hoặc trướng hoặc thũng hề thương lẫm tích ư trần tỏa

息 逆 而 喘 嗽 不 寜 兮 因 犯 素 天 之 氣

Tức nghịch nhi suyễn thấu bất ninh hề nhân phạm tố thiên chi khí

腰 疼 而 俛 仰 不 利 兮 乃 衝 元 海 之 波

Yêu đông nhi phủ ngưỡng bất lợi hề nãi xung nguyên  hải chi ba

煩 熱 兮 責 其 血 去 而 陰 虚

Phiền nhiệt hề trách kỳ huyết khứ nhi âm hư

羸怯 兮 知 其 蓐 勞 而 氣 弱

Luy^(***) khiếp hề tri kỳ nhục lao nhi khí nhược

能 詳 察 夫 症 候?

Năng tường sát phù chứng hậu

斯 可 議 乎 方 藥

Tư khả nghị hồ phương dược.

( 摘 自萬 氏 婦人 科)

(Trích từ Vạn thị phụ nhân khoa)

Dịch thơ:

(V)

Đã hoài thai phải chăm gìn giữ

Điều giới răn kiêng cử cho ngay.

Sắm sanh dược vật đủ đầy

Chọn tìm bà mụ mát tay lành nghề

Chốn phòng khuê bốn bề yên tĩnh

Khí giữ hoà, tâm tránh động xao.

Lâm bồn chưa chuyển nhi đầu

Không rặn sớm quá mà mau lả người.

Khi nước ối vỡ rồi, dụng lực

Cũng nên cần chừng mực chớ găng.

Nghịch – hoành, tay mụ khéo phăng

Trì – lưu, thánh dược nhẹ nhàng thôi sinh.

(VI)

Việc y dược chớ khinh chẳng hệ

Mệnh mẹ con đặt để vào đây.

Dẫu rằng mỏn mọn mà sai

Lệch nghiêng thuỷ hoả hoạ tai chuốc liền.

Nhau không xuống có riêng phép lấy,

Khử máu hôi biết phải vừa chừng

Mê xâm sinh tử ngập ngừng,

Công kích ứ trướng chớ phung phí nhiều.

Thuốc cam ôn nên điều bổ chính

Vị khổ hàn cần tránh cho xa

Chớ theo nhiều chứng sai ngoa

Mạch kiêng hồng sác, hoãn hoà mới hay.

(VII)

Các ác trở  quy ngay tạng phủ

Triệu chứng sinh dường tựa chướng ma:

Can bệnh đầu huyễn mắt hoa,

Tâm bệnh trông thấy quỷ tà, tiếng câm…

Dưới rốn đau hoặc lâm, hoặc bế

Cống rãnh đầy ô uế bít ngăn

Bụng đau đầy thũng trướng căng

Ấy là kho đụn thức ăn tích tràn.

Hơi thở nghịch bất an, ho suyễn

Nguyên nhân do phạm đến khí trời.

Lưng đau cúi ngửa khó dời

Xung nguyên bể thận rã rời sóng xao.

Phiền nhiệt trách huyết hao âm thiếu,

Nhục lao do gầy yếu suy tàn…

Chứng hậu đã xét kỹ càng

Phương thang ta có thể bàn tiếp sau.

                                           (còn nữa)

                   PHAN CÔNG TUẤN dịch

Chú thích:

(***) Nguyên sách in chữ doanh 嬴 nghĩa  đầy, thừa , theo chúng tôi có thể do người khắc in nhầm, đúng phải là  羸 , đọc là luy hay nuy, nghĩa gầy gò yếu đuối mới hợp nghĩa.