Tế âm thông huyền phú (kỳ 2)

02/07/2025

濟 陰通玄 賦

TẾ ÂM THÔNG HUYỀN PHÚ

(kỳ 2)

(II)

經候既調男女可合

Kinh hậu ký điều nam nữ khả hợp

不出三日之期

Bất xuất tam nhật chi kỳ ^(*)

宜踐應候之約

Nghi tiễn ứng hậu chi ước

乾闢坤闔陽唱陰和

Càn tịch khôn hạp dương xướng âm hoà

滴秘露於花枝兮玉粒可結

Tích bí lộ ư hoa chi hề ngọc lạp khả kết

鼓春風於桃浪兮金鱗自躍

Cổ xuân phong ư đào lãng hề kim lân tự dược

陰包陽兮則丹桂發芽

Âm bao dương hề tắc đan quế phát nha

陽包陰兮則紅蓮吐萼

Dương bao âm hề tắc hồng liên thổ ngạc

天地之大義生民之本始

Thiên địa chi đại nghĩa sinh dân chi bản thủy

勿謂蒭蕘之言

Vật vị sô nghiêu chi ngôn

作詼諧而笑謔

Tác khôi hài nhi tiếu hước.

(III)

震風之善有微

Chấn phong chi thiện hữu vi

妊娠之脈必確

Nhâm thần chi mạch tất xác

尺數關滑而寸盛

Xích sác quan hoạt nhi thốn thịnh

陽搏陰別而雀躍

Dương bác âm biệt nhi tước dược

精神雖倦兮桃腮更姸 ^(**)

Tinh thần tuy quyện hề đào tai canh nghiên

飲食粗惡兮天癸不落?

Ẩm thực thô ố hề thiên quý bất lạc

無妨惡阻之害

Vô phương ố trở chi hại

所慎漏胎之濁

Sở thận lậu thai chi trọc

熱常要清

Nhiệt thường yêu thanh

脾不可弱

Tỳ bất khả nhược

熱若盛兮而胎動不安

Nhiệt nhược thịnh hề nhi thai động bất an

脾若虚兮而胎危易墮

Tỳ nhược hư hề nhi thai nguy dị đoạ

惟以安胎爲本

Duy dĩ an thai vi bản

其餘雜症爲末

Kỳ dư tạp chứng vi mạt

斯先哲之格言

Tư tiên triết chi cách ngôn

宜後人之守約

Nghi hậu nhân chi thủ ước.

(IV)

子懸急痛而勿疑

Tử huyền cấp thống nhi vật nghi

子癎卒中而可愕

Tử giản thốt trúng nhi khả ngạc

子滿胎肥而氣壅

Tử mãn thai phì nhi khí ủng

子瘧脾虚而氣弱

Tử ngược tỳ hư nhi khí nhược

子煩子淋兮胎熱所為

Tử phiền tử lâm hề thai nhiệt sở vi

子腫子氣兮胎水所作

Tử thũng tử khí hề thai thủy sở tác

子嗽子痢兮病轉劇而胎損

Tử thấu tử lỵ hề bệnh chuyển kịch nhi thai tổn

傷寒傷食兮病苦多而成惡

Thương hàn thương thực hề bệnh khổ đa nhi thành ố

常惨常笑兮肺氣結而非祟

Thường thảm thường tiếu hề phế khí kết nhi phi tuý

暴啞不語兮心血虚而勿藥

Bạo á bất ngữ hề tâm huyết hư nhi vật dược

胎若肥而瘦胎速進

Thai nhược phì nhi sấu thai tốc tiến

脈怕微而診脈休錯

Mạch phạ vi nhi chẩn mạch hưu thác.

( 摘自萬氏婦人科 )

(Trích từ Vạn thị phụ nhân khoa)

Dịch thơ:

(II)

Kinh điều xong nữ nam khả hợp

Nội ứng sau kinh dứt ba ngày ^(*)

Càn khôn mở đóng sẵn bày

Âm dương giao kết ngất ngây rộn ràng…

Dương bao âm đoá hồng liên hé (thai nữ)

Âm bao dương đơn quế nảy mầm (thai nam)

Đất trời nghĩa cả cao thâm

Khởi nguồn mạch sống… nối vần mua vui

(III)

Sấm gió nguôi trong người bàng bạc

Xem mạch nghe đích xác thêm mừng:

Xích sác quan hoạt thốn cường

Dương bác âm biệt tưng tưng nhảy bồng…

Mỏi mệt nhưng má hồng rạng rỡ

Kinh bặt tăm ố trở kém ăn

Chớ nên uống thuốc bậy xằng

Mà nên cẩn trọng giữ giằng thai nhi

Nhiệt cần thanh không thì thai động

Tỳ nhược hư thai xổng có ngày

Cách ngôn tiên triết chỉ bày

An thai giữ gốc bệnh ngoài trị sau.

(IV)

Tử huyền gấp gấp đau ắt phải,

Tử giản kia mới hãi hùng sao

Đột nhiên bất tỉnh ngã nhào

Nghiến răng sùi bọt quơ quào chân tay…

Tử mãn nhân bụng đầy khí ủng

Tử khí cùng tử thũng thuỷ dư

Phiền – Lâm thai nhiệt chưa trừ

Tử ngược khí nhược tỳ hư mà thành

Thấu với Lỵ hoành hành thai tổn

Hàn, Thực thương khốn đốn hiểm nguy

Phế khí uất kết sầu bi

Chợt cười chợt khóc chớ nghi ma tà

Bỗng mất tiếng ấy là mạch nghẽn

Tâm huyết hư thuốc chẳng cần ngay

Thai phì liền dụng sấu thai

Mạch vi khá sợ đặt tay chớ lầm.

(còn nữa)

Chú thích:

(*) Theo Phụ khoa Đông y cổ thì giao hợp trong vòng 3 ngày sau khi dứt kinh là thời kỳ có thể thụ thai, điều này không đúng với Phụ khoa y học hiện đại, nhưng vì tôn trọng nguyên bản chúng tôi dịch giữ nguyên ý này.

(**) Nguyên sách in chữ nghiên 研 nghĩa nghiền nhỏ, chúng tôi ngờ do khắc in nhầm, đúng phải là 姸 , nghĩa tươi tỉnh xinh đẹp mới hợp nghĩa.