Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Lĩnh Nam Bản Thảo Tân Biên – SÀI HỒ

12/08/2025

LĨNH NAM BẢN THẢO TÂN BIÊN

SÀI HỒ – 柴胡

Nguyên văn và phiên dịch:

柴胡號曰𣑶核栗     Sài hồ hiệu viết rễ cây Lức

氣味苦寒無毒欝     Khí vị khổ hàn vô độc uất

去热清肝解骨蒸    Khử nhiệt [1] thanh can giải cốt chưng

四時潮热燕筋屈     Tứ thời triều nhiệt yên [2] cân khuất

SÀI HỒ tên gọi rễ cây Lức

Đắng lạnh, không độc hay giải uất

Trừ nhiệt, thanh can, giải cốt chưng

Bốn mùa triều nhiệt, gân co rút.

(Nghệ An gọi là Vu sơn [3], mọc ven bờ nước mặn).

Tân biên:

Sài hồ hay Sài hồ nam, còn gọi cây Lức – Pluchea pteropoda, thuộc họ Cúc – Asteraceae. Phân bố vùng ven biển từ Quảng Ninh đến Cà Mau, Kiên Giang.

Bài thuốc :

1. Trà giải cảm: Cây Lức khô, cắt nhỏ, đóng gói 50g, dùng hãm nước uống thay trà.
2. Thuốc cảm: Cây Lức (cành, lá, hoa) 12g, Cam thảo 12g, Bạc hà 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
3. Sốt nóng mùa hè, hoặc lúc nóng lúc lạnh, khát nước nhức đầu, đắng miệng, ho, nôn ọe: Rễ Lức 10g, Sắn dây 10g, Hương nhu trắng 10g, Thanh bì 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chú thích:

[1] NDTH khắc “khứ phong”

[2] NDTH khắc “vô cân khuất”.

[3] NDTH nói ở Nghệ An gọi là cây Sơn.