Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

LAN DIỆP

31/08/2025

LĨNH NAM BẢN THẢO TÂN BIÊN

LAN DIỆP – 蘭葉

蘭葉通名號蘿蘭    Lan diệp thông danh hiệu lá Lan

辛平無毒草中冠    Tân bình vô độc thảo trung quan

消癰殺蠱除諸毒     Tiêu ung sát cổ trừ chư độc

利水生津住玊顏     Lợi thủy sinh tân trụ ngọc nhan

LAN DIỆP thường gọi là lá Lan

Vị cay tính bình không có độc

Trừ độc tiêu ung (nhọt), lại sát trùng

Lợi thủy sinh tân (dịch), mặt như ngọc

(Viện Đông y dịch)

LAN DIỆP tên chung gọi lá Lan

Cay bình không độc đứng đầu hàng

Giải độc sát trùng tiêu ung nhọt

Lợi tiểu sinh tân lại dưỡng nhan

(P.C.T dịch)

Tân biên:

Lan diệp hay Kiến lan diệp, được ghi nhận trong Cương Mục Thập Di (纲目拾遗),  theo Trung Dược  Đại Từ Điển và Trung Hoa Bản Thảo thì có đến 6 loài trong chi Cymbidium , thuộc họ Lan – Orchidaceae đều được sử dụng làm vị thuốc này. Trong đó có 2 loài được ghi nhận ở Việt Nam là:

– Kiến lan 建蘭 hay Lan kiếm – C. ensifolium (phân bố ở Lào Cai, Hà Nội, Nam Định, Thừa Thiên Huế, Kon Tum, Lâm Đồng,Ninh Thuận) ;

– Lan nhiều hoa (多花蘭) hay Đoản kiếm nhiều hoa – C. floribundum ( phân bố ở Sơn La, Lai Châu, Vĩnh Phúc).

Theo Trung Hoa Bản Thảo, Lan diệp có công dụng: Thanh phế, trừ ho; làm mát máu, cầm máu; bổ phế, thông tiện, giải độc. Trị áp xe phổi; viêm phế quản; ho; ho ra máu; nôn ra máu; tiểu ra máu; khí hư; huyết trắng; nhiễm trùng đường tiết niệu; lở loét và nhọt.

Liều dùng và cách dùng: Dùng trong: Sắc uống 9-15g; tươi 15-30g; hoặc tán thành bột, mỗi lần 4g. Dùng ngoài: Lấy một lượng vừa đủ, giã nát lấy nước, đắp vào chỗ đau.

Bài thuốc:

1. Ho do phế nhiệt, viêm họng, đòn ngã tổn thương: Hành giả Lan nhiều hoa sắc uống.
2. Phù thũng, thấp nhiệt, tiểu ít: Lá và rễ Lan kiếm sắc uống.
3. Bạch đới, đái đục, đái gắt, hay nhọc mệt sinh lậu, đái buốt: Lá lan và Huyết dụ, sắc uống (theo Bách Gia Trân Tàng – Hải Thượng Lãn Ông)

(Phan Công Tuấn biên soạn)