Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Học phái Châm cứu Trừng Giang hình thành và phát triển

10/12/2023

SỰ HÌNH THÀNH HỌC PHÁI CHÂM CỨU TRỪNG GIANG

Phong cách học thuật và thành tựu của Thừa Đạm Am ảnh hưởng sâu rộng đến các môn nhân và đệ tử của ông. Một đội ngũ lớn, hết lớp này đén lớp khác các học trò của Thừa Đạm Am trở thành lực lượng chính để phổ cập Châm cứu học ở cả trong và ngoài nước, từ đó dần dần hình thành một cộng đồng nghiên cứu Châm cứu học hiện đại với đặc điểm tích hợp Y học phương Tây, được giới học thuật gọi là “Học phái Châm Cứu Trừng Giang”.

Đầu thập kỷ 1930, Hiệp hội Y học Châm Cứu Trung Quốc đã tập hợp một nhóm những người có tầm nhìn và ảnh hưởng, như danh y châm cứu nổi tiếng La Triệu Cư (罗兆琚) đến từ Quảng Tây, Tôn Yến Như (孙晏如) đến từ Nam Thông (Giang Tô), lại có Trương Tích Quân (张锡君) vốn xuất thân gia thế truyền thống Đông y nhưng đã tốt nghiệp xuất sắc về Y học Phương Tây, cùng với các đệ tử môn sinh của Thừa Đạm Am như Khâu Mậu Lương (邱茂良), Triệu Nhĩ Khang (赵尔康), Lưu Chương Kiệt (留章杰), Trần Ứng Long (陈应龙), Tăng Thiên Trị (曾天治),… tất cả đều quyết tâm lấy việc xiển minh học thuật châm cứu làm cương lĩnh, cùng nổ lực học tập nghiên cứu, nhờ đó mà Học phái Châm Cứu Trừng Giang mới hình thành và nở rộ trong bối cảnh của sự xung đột và hội nhập văn hóa Đông – Tây của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ.

Năm 1954, Thừa Đạm Am nhậm chức hiệu hiệu trưởng đầu tiên của Trường Đào tạo Trung y Giang Tô (江苏中医进修学校). Với tri thức, thành tựu và phẩm chất cá nhân, ông đã gây ấn tượng mạnh mẽ đối với các đồng nghiệp trong ngành. Các sinh viên tốt nghiệp lớp đào tạo nâng cao đầu tiên của trường, như Trình Tân Nông (程莘农), Dương Trường Sâm (杨长森), Tiêu Thiếu Khanh (肖少卿), Dương Triệu Dân (杨兆民) và nhiều người khác, đã chuyển từ Nội Khoa sang Châm Cứu, triển khai nghiên cứu, chỉnh lý và biên soạn tài liệu về Châm Cứu học. Các sinh viên tốt nghiệp khóa đầu tiên của lớp Giảng viên Châm Cứu, như Dương Giáp Tam (杨甲三), Lý Hồng Khuê (李鸿奎), Mai Kiện Hàn (梅健寒), Giang Nhất Bình (江一平), và nhiều người khác, đã ở lại trường để tham gia vào việc xây dựng Khoa Châm Cứu học.

Cùng với đội ngũ giáo viên trong trường như Khâu Mậu Lương (邱茂良), Lý Xuân Hy (李春熙), và nhiều người khác, cũng như các đệ tử trong và ngoài nước, đã noi gương Thừa Đạm Am truyền bá học thuật Châm cứu. Học phái Châm Cứu Trừng Giang, đứng đầu bởi Thừa Đạm Am, đã dần dần phát triển mạnh mẽ và phồn thịnh. Họ có mục tiêu chung và nỗ lực suốt đời trong việc phổ biến, chấn hưng và phát triển Châm Cứu học thuật, không ngừng khám phá ở mọi lĩnh vực như lâm sàng, giảng dạy, nghiên cứu khoa học và thiết kế chế tạo y cụ châm cứu, để đạt được những thành tựu to lớn cho giấc mơ và danh dự chung của học phái. Các đệ tử trong và ngoài nước của Thừa Đạm Am đều tự hào là người kế thừa của Học phái Châm Cứu Trừng Giang, chính niềm tự hào tự phát đó đã kết nối họ trong một tổ chức học thuật mang tính tự chủ rất cao.

Học phái Châm Cứu Trừng Giang bắt đầu từ năm 1930, khi Thừa Đạm Am thành lập Hội Nghiên Cứu Châm Cứu Học Trung Quốc. Trong quá trình này, triết lý học thuật của Thừa Đạm Am ngày càng trưởng thành và tư tưởng học thuật của các học trò cũng ngày càng phát triển phong phú, đặc biệt là những đệ tử chủ chốt của ông.

Những học thuật và đóng góp của các đại diện cho Học phái Châm Cứu Trừng Giang ở các giai đoạn khác nhau cũng phản ánh một phần nào sự phát triển của Châm Cứu học trong suốt một thế kỷ tại Trung Quốc. Công trình nghiên cứu hiện đại về kinh lạc dưới sự lãnh đạo của Trình Tân Nông, nghiên cứu lâm sàng dưới sự hướng dẫn của Khâu Mậu Lương, nghiên cứu về huyệt đạo dưới sự chỉ đạo của Dương Giáp Tam và nhiều nghiên cứu khác, tất cả đều là sự phát triển và phân hóa từ cơ sở nghiên cứu học thuật hiện đại mà Thừa Đạm Am đã đề xuất.

Dưới sự cố gắng chung của Thừa Đạm Am, các đệ tử của ông và cộng đồng Châm cứu trên toàn quốc, cuối cùng Trung Quốc đã hoàn thành việc xây dựng hệ thống học thuật Châm Cứu học hiện đại trong bối cảnh tư duy hội nhập và xung đột giữa Y Học Truyền Thống và Y Học Phương Tây. Điều này đã tạo ra tác động sâu rộng đối với việc truyền bá Châm Cứu học Trung Quốc và toàn cầu.

Học phái Châm Cứu Trừng Giang có đường lối kế thừa học thuật rõ ràng, chủ trương học thuật thống nhất và có mục tiêu lý tưởng và khát vọng chung, thể hiện đầy đủ bản chất của một trường phái khoa học. Điều này cũng là điểm khác biệt giữa Học phái Châm Cứu Trừng Giang và các trường phái truyền thống khác trong Y Học Trung Quốc. Nghiên cứu sâu rộng về đặc trưng của Học phái Châm Cứu Trừng Giang và nỗ lực tôn vinh tinh thần vừa coi trọng kinh điển truyền thống vừa sáng tạo tìm kiếm đổi mới của trường phái này sẽ thúc đẩy đáng kể sự phát triển của Châm cứu học và góp phần hiện đại hóa và quốc tế hóa hơn nữa ngành châm cứu.

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA HỌC PHÁI CHÂM CỨU TRỪNG GIANG

Việc hình thành Học phái Châm Cứu Trừng Giang, kế thừa từ Thừa Đạm Am là sự tất yếu của lịch sử. Dưới tác động và ảnh hưởng của Học phái Châm Cứu Trừng Giang, sự kết hợp giữa y học truyền thống và y học phương Tây cũng như nghiên cứu khoa học dựa trên thực tế lâm sàng đã trở nên phổ biến. Sau khi Thừa Đạm Am qua đời, một số học trò nổi tiếng như Khâu Mậu Lương, Dương Giáp Tam, Trình Tân Nông, Lưu Chương Kiệt, Trần Ứng Long, Tăng Thiên Trị, Cao Trấn Ngũ, Tạ Tích Lượng, và nhiều người khác đã tiếp tục khám phá, dẫn dắt sự phát triển Châm cứu ở trong nước, ngoài nước, và thực hiện đạt được thay đổi tư duy và đa dạng hóa nghiên cứu.

1. Khâu Mậu Lương mở đầu cho mô hình nghiên cứu lâm sàng Châm cứu hiện đại

Giáo sư Khâu Mậu Lương là học trò trực tiếp của Thừa Đạm Am, mở đầu cho nghiên cứu khoa học lâm sàng Châm cứu đối với điều trị bệnh nhiễm trùng, bệnh cấp tính và những bệnh nan y. Năm 1958, ông thực hiện nghiên cứu “Khảo sát hiệu quả điều trị 291 trường hợp lao phổi bằng phương pháp Châm cứu,” kết quả đề tài đã được đưa vào Kỷ yếu nghiên cứu khoa học cấp quốc gia; “Châm cứu điều trị bệnh lỵ trực khuẩn cấp tính,” đã đoạt Giải thưởng Khoa học Công nghệ Y tế toàn quốc năm 1978.

Giáo sư Khâu Mậu Lương cho rằng sự phát triển của y học cổ truyền Trung Quốc và châm cứu là nhờ sự đúng đắn của việc kết hợp giữa Y học cổ truyền Trung Quốc và Y học phương Tây, ông tin rằng chỉ có sự kết hợp giữa Trung y và Tây y mới có thể phát triển y học cổ truyền Trung Quốc. Khi tham gia vào công việc nghiên cứu khoa học và lâm sàng châm cứu phải đặc biệt chú trọng phát triển, chỉ có phát triển y học cổ truyền Trung Quốc trên cơ sở kế thừa truyền thống mới có thể chứng minh được hiệu quả của y học cổ truyền Trung Quốc.

2. Dương Giáp Tam nghiên cứu tinh tường các huyệt đạo

Dương Giáp Tam, cũng là học trò trực tiếp của Thừa Đạm Am, là một giáo sư nổi tiếng với sự khảo sát tinh tường, tôn trọng kinh điển cổ huấn và nghiên cứu sâu sắc về lý thuyết các huyệt đạo. Ông đã xuất bản nhiều tác phẩm như “Du Huyệt Quái Đồ” (Tranh treo huyệt vị), “Kinh Lạc Quái Đồ” (Tranh treo Kinh lạc), “Châm Cứu Lâm Sàng Thủ Huyệt Đồ Giải”, “Dương Giáp Tam Thủ Huyệt Kinh Nghiệm” và “Du Huyệt Học”.

Dương Giáp Tam cho rằng xương, cơ, và thịt không chỉ là cơ sở của giải phẫu cơ thể, mà còn là những dấu hiệu rõ ràng trên cơ thể để xác định huyệt  vị trên người. Bằng cách làm quen với những dấu mốc bề mặt cơ thể này và kết hợp với phương pháp lấy huyệt độc đáo “Tam biên, Tam gian” ( tức “Ba bên – Ba giữa” : bên mé xương, bên mé cơ, bên mé thịt; giữa xương, giữa cơ, giữa thịt là những vị trí lấy huyệt), cùng với việc đo độ dài của xương theo đồng thân thốn, ông đã có thể xác định vị trí lấy huyệt một cách chính xác.

Ngoài ra, Dương Giáp Tam còn tổng hợp và phát triển phương pháp thủ thuật đặc biệt cho việc sử dụng kim châm cứu, đó là phương pháp châm kim chỉ bằng các ngón bàn tay phải một tay một cách tinh tế: sử dụng ngón tay cái và ngón trỏ phải để nắm đốc kim (hoặc thân kim nếu dùng kim dài), ngón áp út và ngón đeo nhẫn để kẹp thân kim, ngón giữa dụng công lực búng ấn dấu móng tay vào huyệt đạo. Bằng cách này, tay trái có thể tự do để sử dụng cầm sẵn các kim để châm liên tiếp.

Những đóng góp của Dương Giáp Tam đã tạo ra những cải tiến quan trọng trong lĩnh vực châm cứu và đã mở ra những hướng nghiên cứu mới trong ngành Y Học Châm Cứu.

3. Trình Tân Nông dẫn đầu chương trình nghiên cứu về kinh lạc

Trong nhóm những học trò xuất sắc của Thừa Đạm Am và làm việc trong Viện Hàn lâm Kỹ thuật Trung Quốc, Tiến sĩ Trình Tân Nông, người đã được chọn làm thành viên đầu tiên của Viện Hàn lâm Kỹ thuật Trung Quốc, đã nhận nhiệm vụ lãnh đạo dự án “Nghiên cứu về kinh lạc” trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu cao cấp của quốc gia.

Sau những năm 60 của thế kỷ trước, ông đã tập trung nghiên cứu chủ đề kinh lạc và đã hợp tác chặt chẽ với Bệnh viện số 262 của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Kết quả của dự án “Nghiên cứu về 81 trường hợp đường đi của kinh lạc trên bề mặt cơ thể” do ông chủ trì đã trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc đầu tiên về nghiên cứu kinh lạc tại Trung Quốc.

Trong đề tài “Nghiên cứu về cảm giác lan truyền theo kinh lạc và hiện tượng kinh lạc có thể quan sát được,” do ông làm chủ nhiệm, ông đã nhận giải thưởng Khoa học và Tiến bộ Công nghệ hạng nhất từ Cơ quan Quản lý Y học và Dược phẩm Trung Quốc.

Năm 1993, ông được Ủy ban Khoa học Công nghệ Quốc gia bổ nhiệm làm Chủ nhiệm dự án “Nghiên cứu về kinh lạc” là một trong những dự án nghiên cứu trọng điểm quốc gia, tạo bước đột phá, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu về kinh lạc ở Trung Quốc.

Trong lĩnh vực lâm sàng, ông chú trọng ứng dụng chẩn đoán theo kinh lạc và có nhận thức lý luận một cách hệ thống về các phương pháp biện chứng theo 12 kinh, biện chứng theo 8 mạch kỳ kinh, và có khả năng linh hoạt áp dụng chúng trong thực tế lâm sàng.

4. Lưu Chương Kiệt nghiên cứu chuyên sâu về thủ pháp châm cứu

Lưu Chương Kiệt, một trong những học trò nổi bật của Thùa Đạm Am, đã tập trung nghiên cứu chuyên sâu về thao tác thủ pháp châm cứu. Ông nhấn mạnh vào việc sử dụng lực đầu ngón tay trước, sau đó mới là kỹ thuật, và ưu tiên cảm nhận khí trước, sau đó mới là việc kích thích bổ tả. Ông cũng là một chuyên gia sở trường về phương pháp cứu ngải. Dựa trên nền tảng của việc thừa kế những yếu tố học thuật  tinh hoa từ Thừa Đạm Am, ông đã phát triển nên đặc sắc riêng của mình.

Về phương pháp châm, ông chú trọng thao tác kim cực kỳ tinh tế, xoay kim đều, đưa kim một cách chính xác, với sức mạnh phù hợp, tạo ra cảm giác trải nghiệm châm cứu tuyệt vời, đồng thời không gây đau đớn. Cụ thể hơn, ông nhấn mạnh về thực hiện yếu tố dụng lực đầu ngón tay là trọng tâm, cho rằng mục tiêu của việc rèn luyện lực đầu ngón tay là để xoay kim một cách chính xác và  châm kim với độ sâu phù hợp, với mục tiêu cuối cùng là kích thích sự lưu thông của khí huyết đạt được khí (“đắc khí”). Tiếp theo, ông nhấn mạnh về cách cầm nắm kim, yêu cầu việc cầm nắm kim phải ở “trung chính bình trực” tức ngay thẳng chính giữa, không thiên lệch, chỉ ra rằng chỉ khi cầm nắm kim đúng cách và vững lực đầu ngón tay, mới có thể thực hiện được phương pháp tiến châm 3 bậc “thiên, nhân, địa” một cách hiệu quả. Ngoài ra, ông yêu cầu lấy phương pháp kích thích bình bổ bình tả làm cơ bản và rèn luyện thành thạo các kỹ thuật châm cứu cơ bản.

Lưu Chương Kiệt cũng đánh giá cao tác dụng tuyệt vời của phương pháp cứu ngải, không phân biệt là bệnh mới hay bệnh cũ, và ông cho rằng việc gây bỏng bằng cứu ngải trong quá trình điều trị là hiệu quả, bởi vì nếu không có tổn thương do cứu ngải, bệnh sẽ không bao giờ khỏi. Trong quá trình lâm sàng, ông thường sử dụng phương pháp cứu gây bỏng thành sẹo để đạt được hiệu quả nổi bật, được biết đến như là công hiệu đặc biệt của phương pháp cứu (“cứu pháp thần công“).

5. Trần Ứng Long sáng tạo thủ pháp bổ tả trong châm cứu

Trần Ứng Long, một trong những học trò nổi tiếng của Thừa Đạm Am, đã đặc biệt nổi tiếng với thủ pháp bổ tả của mình. Ông ấy tinh thông việc kết hợp công năng dưỡng tâm trị thần của kỹ thuật khí công với thủ pháp bổ tả của châm cứu.

Ông Trần Ứng Long đã sáng tạo ra phương pháp “Bổ tả theo thời châm” để chữa trị đặc biệt hiệu quả các bệnh nhân mắc các bệnh điên cuồng, liệt nửa người, trẻ em bại liệt.

Về phương diện châm cứu trị liệu, ông phát triển hình thành bốn đặc trưng: bổ tả theo thời châm cứu, dùng phương pháp kết hợp khí công và thủ pháp dùng lực ngón ta để vận khí khi châm , sở trường chữa trị các vấn đề ung thư hiếm gặp, và phương pháp cấp cứu kết hợp châm cứu, khí công, giác hơi và thảo dược.

Ông có đề xuất “Chữa bệnh trước hết phải trị tâm” – “治病先治心” và ông tin rằng việc giải thoát tâm lý lo lắng thái quá của bệnh nhân là cơ sở quan trọng để chiến thắng bệnh tật.

Ông cũng cho rằng “Kinh lạc là cơ sở vật chất của châm cứu, huyệt vị là then chốt để phòng trị bệnh tật và bảo vệ sức khỏe kéo dài tuổi thọ. Một điểm huyệt có thể điều trị nhiều loại bệnh khác nhau, và cùng một bệnh có thể sử dụng nhiều điểm huyệt khác nhau để điều trị.”

6. Tạ Tích Lượng chú trọng phương pháp Cứu ngải

Tạ Tích Lượng, một trong những học trò xuất sắc của Thừa Đạm Am, đã dành nhiều thời gian cống hiến tại cơ sở, giỏi trong việc tìm kiếm và tổng hợp kinh nghiệm, đồng thời mở rộng kiến thức từ nhiều nguồn. Ông rất chú trọng đến việc đào tạo cơ bản về châm cứu. Trong lĩnh vực cứu ngải, ông đặc biệt lưu ý đến những tư tưởng học thuật quan trọng của Thừa Đạm Am.

Phương pháp cứu ngải của Tạ Tích Lượng luôn coi trọng việc bệnh nhân chấp nhận phương pháp này là tiền đề quan trọng cho việc điều trị. Ông cho rằng phương pháp cứu ngải có thể áp dụng rộng rãi, phù hợp với mọi lứa tuổi và cả nam nữ, trong nhiều lĩnh vực lâm sàng, và có tác dụng dưỡng sinh bảo vệ sức khỏe ngay cả khi không có bệnh.

Về các bộ phận dùng cứu ngải, cần tránh cứu trên khuôn mặt và các vùng hay bộc lộ ra bên ngoài, thường được thực hiện chủ yếu ở lưng, bụng và tay chân. Cứu ngải cần phải lấy huyệt chính xác, thao tác khéo léo nhẹ nhàng. Thông qua cứu ngải để điều trị các bệnh khó, là hình mô hình tiêu biểu cho sự kế thừa và phát triển của Y học truyền thống.

7. Tô Thiên Hữu hoằng dương châm cứu ở nước ngoài

Tô Thiên Hữu, là học trò của Tăng Thiên Trị, một trong những học trò nổi bật của Thừa Đạm Am, đã đóng góp lớn vào việc phổ cập và phát triển y thuật châm cứu ở nước ngoài. Ông đã đưa tri thức châm cứu của trường phái Thừa Đạm Am ra khỏi Trung Quốc và giáo dục đào tạo nhiều người về châm cứu trên thế giới.

Năm 1940, Tô Thiên Hữu thành lập “Học Viện Y Học Châm Cứu Hong Kong”. Năm 1973, ông ấy được bổ nhiệm làm người điều hành trung tâm châm cứu đầu tiên được chính phủ Hoa Kỳ chấp thuận (tọa lạc tại Washington), đồng thời mở các khóa học để truyền bá tri thức châm cứu của trường phái Thừa Đạm Am.

Tháng 3 năm 1975, cùng với bạn bè, ông ấy thành lập trường chuyên ngành châm cứu đầu tiên tại Boston – Trường Châm Cứu New England, giữ chức giáo sư chủ nhiệm.

Tháng 2 năm 1986, ông nhận được danh hiệu “Người Sáng Lập Châm Cứu Ở Hoa Kỳ” từ Hội Châm Cứu Massachusetts. Bằng cách này, Tô Thiên Hữu đã đóng góp quan trọng vào việc lan tỏa nghệ thuật châm cứu, truyền bá tri thức và tầm nhìn châm cứu của trường phái Thừa Đạm Am ra thế giới. Ông ấy đã làm việc chăm chỉ trong suốt nhiều thập kỷ và có những đóng góp lớn cho sự phát triển toàn cầu của châm cứu.

Tháng 7 năm 2011, Trường Châm cứu New England tổ chức hội nghị kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Tô Thiên Hữu, ông Trương Vĩnh Thụ ở Tuyền Châu, tỉnh Phúc Kiến được mời tham dự hội nghị với tư cách là đại diện của Học phái Châm cứu Trừng Giang.

Còn rất nhiều người đại diện nổi bật của Học phái Châm Cứu Trừng Giang, bao gồm những người đã chịu ảnh hưởng của tư tưởng học thuật của ông Thừa Đạm Am, hoặc là những người đã được Thừa Đạm Am huấn luyện trực tiếp. Thành tựu học thuật của họ cũng rất xuất sắc, nhưng vì khuôn khổ giới hạn của bài viết, sẽ không đi sâu vào chi tiết. Đáng chú ý là, ngoài những học trò kế thừa trực tiếp, nhiều học trò của các  học trò của Thừa Đạm Am cũng đang kiên trì và nỗ lực vươn lên đỉnh cao của học thuật Châm cứu trên thế giới.

Thừa Đạm Am và Học phái Châm Cứu Trừng Giang, sau một trăm năm thăng trầm, cuối cùng đã đóng góp một phần quan trọng vào sự phồn thịnh của ngành Châm Cứu học tại Trung Quốc cũng như Y học Trung Quốc nói chung. Mặc dù việc tổng kết toàn diện về thành tựu học thuật của Học phái Châm Cứu Trừng Giang, một trường phái học thuật mở cửa và theo kịp thời đại, vẫn còn cần thêm thời gian, nhưng không thể phủ nhận rằng dưới cờ hiệu Học phái Châm Cứu Trừng Giang, những học trò tiếp theo không ngừng đang tiến lên với động lực tinh thần của Thừa Đạm Am, trong các lĩnh vực như giảng dạy, lâm sàng, nghiên cứu khoa học và các vị trí khác để tiếp nối quá khứ và mở ra tương lai, phấn đấu tạo nên vinh quang mới cho nền y học quê hương, phấn đấu không ngừng nghỉ để ngành châm cứu phục vụ lợi ích sức khỏe con người.

PHAN CÔNG TUẤN biên dịch

[Nguyên tác: Hạ Hữu Binh(夏有兵), Trương Kiến Bân(张建斌), Trương Hoằng Như(张宏如), Vương Hồng Vân (王红云)]

Nguồn: https://arthuryinfan.wordpress.com/2013/01/01/%E6%89%BF%E6%B7%A1%E5%AE%89%E4%B8%8E%E6%BE%84%E6%B1%9F%E9%92%88%E7%81%B8%E5%AD%A6%E6%B4%BE/