Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

BIỆT BỒ ĐỀ CHƯ SINH HOÀN SƠN

04/09/2025

THƠ CHỮ HÁN HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG 27

BIỆT BỒ ĐỀ CHƯ SINH HOÀN SƠN – 別菩提諸生還山

TỪ BIỆT CÁC HỌC TRÒ Ở BỒ ĐỀ TRỞ VỀ NÚI

Xuất xứ: Bấy giờ khám cho một chứng bệnh nguy kịch, tình thế không thể cứu sống được, Lãn Ông liền từ biệt học trò trở về

Nguyên văn và phiên âm:

膏肓無計却空還     Cao hoang vô kế khước không hoàn,

竹杖芒鞋入故山     Trúc trượng mang hài nhập cố san.

磨劔讀 書君壯志     Ma kiếm độc thư quân tráng chí,

携琴酌酒我酡顏     Huề cầm chước tửu ngã đà nhan.

庭前月色留秋興     Đình tiền nguyệt sắc lưu thu hứng,

墻外砧聲起夜寒     Tường ngoại châm [1] thanh khởi dạ hàn.

別後諸君如憶我     Biệt hậu chư quân như ức ngã,

雲煙深處可重看     Vân yên thâm xứ khả trùng khan.

Dịch nghĩa:

Bệnh nặng vào Cao hoang không còn có kế cứu chữa phải về không,

Trượng tre, dẫy cỏ về núi cũ.

Mài kiếm đọc sách là chí hùng tráng của các anh,

Dạo đàn rót rượu tôi đỏ mặt.

Sắc nguyệt trước sân lưu để lại hứng thu,

Tiếng chầy nện ngoài tường nổi trong đêm lạnh.

Sau khi tạm biệt rồi nếu các anh có nhớ tôi,

Thì nhìn về phía mấy làn khói mây thăm thẳm kia.

Dịch thơ:

Bệnh không thể chữa, chịu đành lui,

Gậy, dép ta về núi cũ thôi.

Đọc sách mài gươm anh cố nhé,

Gảy đàn đàn uống rượu lão quen rồi.

Trăng soi trước cửa màu thu đượm,

Chày giục ngoài hiên khí lạnh trôi.

Sau lúc tiễn đưa anh có nhớ,

Vùng mây thăm thẳm hãy trông vời.

(Nguyễn Thanh Giản, Tử Siêu, Nam Trân dịch)

Bản dịch khác:

Bệnh nguy không kế lại về không

Gậy dép non xưa lối đã từng

Đọc sách mài gươm ngươi chí lớn

Khua đàn chuốc rượu ta ung dung

Đầu sân trăng sáng thu còn hứng

Ngoài ngõ chày vang tối lạnh lung

Sau lúc chia tay còn nhớ đến

Khói mây nơi thẳmngỏ nhau cùng

(Bùi Hạnh Cẩn dịch)

[1] Nguyên văn bản gỗ khắc 砭 biêm nghĩa cái kim bằng đá dùng chữa bệnh, ở đây chỉnh lại theo các bản các cụ dịch trước đây là 砧 châm: cái chày đá để giặt đồ, đập mạnh mới tạo âm thanh nghe được từ ngoài tường.