Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

AN BẦN

04/08/2025

THƠ CHỮ HÁN HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG 5

AN BẦN – 安貧

YÊN VUI CẢNH NGHÈO

Nguyên văn và phiên âm :

不干榮事辱     Bất can vinh nhục sự,

抱道入窮林     Bão đạo nhập cùng lâm.

債冗難賒酒     Trái nhũng nan xa tửu,

閒餘更鼓琴     Nhàn dư cánh cổ cầm.

活人應積善     Hoạt nhân ưng tích thiện,

計利豈初心     Kế lợi khởi sơ tâm.

樂在安貧處     Lạc tại an bần xử,

何求一飯金     Hà cầu nhất phạn kim/câm [1]

Dịch nghĩa:

Không dính việc vinh nhục,

Ôm đạo vào rừng sâu.

Nợ nhiều mà không từ được rượu,

Khi rảnh rỗi lại gẩy đàn.

Cái nghề chữa người nên tích điều thiện,

Há phải vì lòng kể lợi.

Vui ở chỗ yên cảnh nghèo,

Mong gì chuyện đền ơn.

Dịch thơ :

Sá chi vinh nhục việc đời,

Đem thân đạo nghĩa vào nơi lâm tuyền.

Nợ nhiều mua rượu thêm phiền,

Rỗi thì ta mượn cung huyền dạo chơi.

Thiện căn cốt ở cứu người,

Sơ tâm nào phải mưu lời chi đâu.

Biết vui nghèo cũng hơn giàu,

Làm ơn nào có mong cầu trả ơn.

(Nguyễn Thanh Giản, Tử Siêu, Nam Trân dịch)

Bản dịch khác:

Sá chi vinh nhục việc đời,

Đem thân đạo-nghĩa vào nơi lâm-toàn.

Khi rỗi sẽ gảy cung đàn,

Rượu đừng mua chịu kẻo mang tiếng đời.

Lòng lành gọi chút thương người,

Sơ-tâm nào phải mưu lời chi đâu.

Biết vui nghèo cũng như giàu,

Nghìn vàng bữa ấy có cầu gì ai.

 (Nguyễn Trọng Thuật dịch)

Không vướng chuyện vinh nhục

Chở đạo vào rừng hoang

Nợ nhiều rượu vẫn nghiện

Rảnh ra lại khua đàn

Cứu người nên góp thiện

Tính lợi dám đa mang

Vui ở nghèo an phận

Cần chi bữa trả vàng

(Bùi Hạnh Cẩn dịch)

Chẳng màng nhục nhã với vinh hoa

Vào chốn rừng sâu giữ đạo nhà

Khó khất nợ nần quen chén rượu,

Rỗi nhàn đàn hát khúc hoan ca

Cứu người tích thiện luôn gìn giữ

Mưu lợi sơ tâm vẫn tránh xa

Vui với cảnh nghèo yên ổn sống

Đâu cần đền đáp tiệc xa hoa

(Phan Công Tuấn dịch)

Chú thích: 

[1] Chữ Kim 金 trong bài này có thể đọc theo vần “câm”. Câu “何求一飯金” (Hà cầu nhất phạn kim) có thể gợi liên tưởng đến điển tích “bát cơm Phiếu Mẫu” – câu chuyện về Hàn Tín thời hàn vi được một bà lão cho ăn cơm, sau được đền đáp ngàn vàng nhưng đã từ chối. Tuy nhiên, trong bài thơ này, hình ảnh “một bữa cơm vàng” chỉ mang tính biểu tượng, thể hiện tinh thần ẩn dật, không màng danh lợi. Không có dấu hiệu rõ ràng rằng tác giả trực tiếp dùng điển tích này.