Trang nhà LƯƠNG Y PHAN CÔNG TUẤN

Văn tế Y tổ HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

23/11/2023

LGT: Tại Đà Nẵng, Tỉnh hội Hội Y-Dược Việt Nam (tương đương hội Đông y hiện nay) tỉnh Quảng Nam Đà Nẵng do Cử nhân, lương y Lương Trọng Hối làm Chủ tịch từ năm 1956 đã vận động hội viên đóng góp mua đất xây dựng Nhà thờ Y tổ Hải Thượng Lãn Ông (hiện nay ở tại địa chỉ số 10 đường Điện Biên Phủ, phường Chính Gián, quận Thanh Khê). Hằng năm, đến ngày Rằm tháng Giêng luôn được các cấp hội và người hành nghề Đông y dược trên địa bàn tề tựu tham gia tế lễ long trọng.

Theo sách THƯƠNG HÀN TRỊ LIỆU của soạn giả Lương Trọng Hối do Hội Y- Dược Việt Nam – Tổng chi Trung phần Tỉnh hội Quảng Nam Đà Nẵng xuất bản năm 1958, tại các trang 51, 52, 53 có phụ lục bài “Văn tế Y tổ Hải Thượng Lãn Ông”, có ghi chú dưới tựa đề là “Hội Y- Dược Việt Nam Trung Việt tế vào ngày 24 tháng 2 năm 1956. Soạn giả: Đông y sĩ Nguyễn Mẫn”. Điểm độc đáo của bài văn tế ca ngợi hành trạng, công ơn của Y tổ bằng các từ ngữ đồng thời là tên của rất nhiều vị thuốc Đông y. 

Chúng tôi đã sưu tầm giới thiệu toàn văn bài văn tế này trong Kỷ yéu Hội thảo HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG LÊ HỮU TRÁC – THÂN THẾ, SỰ NGHIỆP VÀ TẦM ẢNH HƯỞNG do Bộ Y tế phối hợp UBND tỉnh Hà Tĩnh và tỉnh Hưng Yên tổ chức ngày 02/8/2022 tại Hà Nội.

P.C.T

Hội Y-dược Việt Nam Trung-Việt tế vào ngày 24 tháng 2 năm 1956

Soạn giả: Đông y sĩ Nguyễn Mẫn

VĂN TẾ

HOÀI-KHÁNH-ĐỊA sấm vang,

BA-KÍCH-THIÊN sét đánh.

Đò âm dương luân chuyển đôi đường,

Máy huyền tạo tuần hườn một bánh.

Mang nhiệm vụ tiền đồ y giới, thương giống nòi bối rối lòng đau;

Cảm anh hoa đồ vật hoài nhơn, xem Hải Thượng ngậm ngùi thêm chạnh.

Nhớ Y tổ xưa:

ÍCH-TRÍ Lam giang

HẠNH-NHƠN Hồng lãnh

Con thứ bảy Lê-công Tiến sĩ, thọ Lê triều chức thự Thượng thơ

Ngày mười hai ÍCH-MẪU hoài sanh, Đường-hào huyện Hải-dương bản tỉnh.

Lúc tuổi trẻ HUYỀN-MINH QUÁN-CHÚNG, sách là thầy đèn là bạn, TAM-THẤT đà LONG-CỐT THIÊN-MÔN;

Nên tuổi già QUỐC-LÃO BỒ-CÔNG, thương con bạn đem về nhà, cùng LIÊN-TỬ, TẦN-GIAO, KIẾT-CÁNH.

Lúc BẠCH-PHỤ THIÊN-TIÊN từ lộc, gặp phải thời kỳ LOẠN-PHÁT, THẢO-KHẤU dồn Ô-TẶC liên miên,

Tuổi KIM-ANH HẬU-PHÁT CHÁNH HOÀI, nhằm hồi thế cuộc PHÙ-BÌNH, xếp ĐẬU-QUYỂN HỒNG-HOA xa lánh.

Bỏ Liêu xá dục MÃ_ĐỀ nghìn dặm, không nại KÝ-SANH, ĐỘC-HOẠT Hương sơn đành tạm kết LÊ-LƯU.

Chí ĐÀO-NHƠN từ LONG-NHÃN chín trùng, nào trong KIM-BẠC, NGÂN-CHÂU Thượng-hồng phủ thoát từ Doãn chánh.

Gặp ẩn sĩ tám mươi truyền thọ, hiểu thiên-văn thông nhân-sự, giỏi binh thơ Giáp, Độn, Nhâm, Cầm;

Bậc quân-sư  ba sáu lược thao, thâu lũy bắc, phá thành đông, tài lương tướng Vận, Trù, Quyết, Sách.

Về nuôi mẹ tang anh thong thả, rất sáng suốt Cẩm nang Phùng thị, tài ảo huyền dịch lý âm dương;

Khi từ quân gác kiếm xông pha, phó bèo trôi khanh tướng công hầu, thông vận hội thời cơ suy thịnh.

VIỄN-CHÍ tỏ anh hùng NGẪU-TIẾT, quyết thu góp non sông tinh túy, tìm kiếm hoa thần thuốc thánh, phát minh y mà cứu thế sanh dân;

XẠ-HƯƠNG bay Đế khuyết triệu hồi, sự đổi thay trời đất ngẫu nhiên, đã chán chê lộc nước ơn vua, bất đắc dĩ khó thác từ đa bệnh.

Nguyện ba sinh tưởng đành phận lâm tuyền, mình muôn dặm phải chìu theo hoàn cảnh;

Xét thời cuộc ĐĂNG-TÂM biết trước, SANH-NHỤC-KHẤU giữa Lê và Trịnh, nên đã bao lần từ chức, lệnh hồi hương vua phải thương tình;

Sách MÃ-TIÊN CỐ-CHỈ đường xưa, chí THUNG-DUNG rượu thánh thi thần, dò lần mấy dặm Hương sơn, LINH-TIÊN sẵn trời đà phú tính.

Mến y đạo mở trường XUYÊN-LUYỆN, TẢO-GIÁC ba trăm môn đệ, dạo uyên nguyên nối gót Hiên Kỳ;

Phép hoạt nhơn học Đổng-phụng-tiên, DŨ TRI sáu tám xuân thu, lòng bác ái tưới đầy HỒNG-HẠNH.

Quyển Châu ngọc cách ngôn giản ước, ba bốn tháng công phu khổ sở, hơn nghìn bài ý hội thần giao;

Muốn y khoa TỤC-ĐOẠN kế truyền , mười chín năm nghiên cứu nhọc nhằn, viết toàn bộ Y- Tôn- Tâm- Lĩnh.

Tiếng bay đồn Hoa bắc dược sư

Danh vang dội Việt Nam y thánh.

Đường Thọ thế tưởng còn phương HƯỢT-THẠCH, bí HUYỀN-SÂM, ĐỊA-CỐT THIÊN-BA

Lánh NHƠN-TRẦN  tìm CẢNH-GIỚI TIÊN-MÂU, đổi BẠCH NGỌC thiên cơ khôn tránh.

Ôi ! Thôi thôi !

TRƯỜNG SANH LỘ vô công

Ma tử thần dũng mãnh.

Gió phưởng phất hồn mai phách quế, núi Hương sơn nổi trận ĐẠI PHONG;

Khí anh linh con Lạc cháu Hồng, nơi Bàn thượng vắng hình MỘT-THẠCH.

Thân tuy tử mà tinh thần bất tử, dẫu nghìn đời lịch sử còn ôn;

Mạng bất tồn mà khí phách trường tồn, dù muôn thuở lòng dân không lạnh.

Năm niên hiệu Quang Trung thứ bốn, MẠNG-KHINH-TỬ  ĐƯƠNG-QUY ĐẠI-ĐỊA, rằm tháng Giêng AN-TỨC THIÊN-BA;

Hội Toàn Kỳ Y dược thứ năm, dâng TRẦM-HƯƠNG KIM-BẠC ĐƠN-SA, niệm Y tổ công thâm đức thịnh.

Kỵ tiền nhơn lịch đợi danh y

Đồng chiêm ngưỡng thâm nhơn hậu trạch.

Nền y giới khắp hòa Nam Bắc, ơn tạo thành thuốc giỏi thầy hay;

Hợp tinh thần y lý Đông Tây, giúp kinh tế nước giàu dân mạnh.

Phúc di thượng hưởng!

Đọc tại Trung Việt ngày 24 tháng 2 năm 1956